Καλλιεργώντας την αυτοπεποίθηση στα παιδιά

Γράφει η Γεωργία Λάττα

Όλοι επιθυμούμε να έχουν τα παιδιά μας αυτοπεποίθηση. Να πατούν γερά στα πόδια τους, να μη φοβούνται να δοκιμαστούν σε άγνωστες καταστάσεις, να μην πτοούνται όταν οι δυσκολίες ορθώνονται μπροστά τους.
Ο δρόμος προς την αυτοπεποίθηση ξεκινά από νωρίς, από τις πρώτες εμπειρίες του παιδιού. Η εικόνα που διαμορφώνει για τον εαυτό του σχετίζεται με τη συμπεριφορά του γονιού απέναντί του. Το παιδί αντιλαμβάνεται θετικά τον εαυτό του, αναπτύσσει δηλαδή αυτοεκτίμηση, όταν εισπράττει αποδοχή, αγάπη και ζεστασιά από τους γονείς του. Απαραίτητη προϋπόθεση για να ξεκινήσει με σιγουριά το ταξίδι της ζωής, είναι να μεγαλώνει σε περιβάλλον που του προσφέρει εσωτερική ασφάλεια.

Αυτοπεποίθηση: Ένα πολύτιμο δώρο
Τι εννοούμε όμως όταν αναφερόμαστε στην αυτοπεποίθηση; Πρόκειται για τη  συναίσθηση ότι είμαστε σημαντικοί, έχουμε αξία, χαρίσματα, ικανότητες. Έχουμε δηλαδή θετική εικόνα για τον εαυτό μας και θεωρούμε ότι οι ικανότητές μας είναι επαρκείς ώστε να έχουμε επιτυχίες στη ζωή μας, να απολαμβάνουμε την αγάπη και την αποδοχή των άλλων, να ξεπερνάμε δύσκολες καταστάσεις και να σχεδιάζουμε νέους, ρεαλιστικούς στόχους.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των παιδιών με αυτοπεποίθηση
Κάποιες φορές, στην προσπάθειά μας να ενισχύσουμε την αυτοπεποίθηση των παιδιών, τα ωθούμε άθελά μας σε παράτολμες, εγωκεντρικές ή παθητικές συμπεριφορές. Όταν καλούμαστε να διαπαιδαγωγήσουμε παιδιά, οφείλουμε να μη συγχέουμε την έννοια της αυτοπεποίθησης με εγωκεντρικές, επιπόλαιες, άβουλες ή κακόβουλες συμπεριφορές.
Ξεκαθαρίζοντας, ας θυμόμαστε ότι τα παιδιά που έχουν αυτοπεποίθηση:

• Έχουν υπομονή, επιμονή, θέληση

• Αξιολογούν σωστά τις καταστάσεις, θέτουν στόχους, σχεδιάζουν τις ενέργειές τους, ξεπερνούν τις δυσκολίες

• Δέχονται την ήττα, μαθαίνουν από τα λάθη τους

• Δείχνουν αυτοέλεγχο, εκφράζουν με θεμιτό τρόπο τα συναισθήματά τους

• Έχουν ρεαλιστική εικόνα των καταστάσεων, αποδέχονται τις αδυναμίες τους, γνωρίζουν τις δυνατότητές τους, φέρονται με δυναμικότητα, συνεργάζονται με επιτυχία

• Δεν αφήνουν τους φόβους να τους κυριέψουν, είναι αισιόδοξα

• Σέβονται τον εαυτό τους και τους άλλους

Ενισχύστε την αυτοπεποίθηση των παιδιών
Η προσπάθεια για την ενίσχυση της αυτοπεποίθησης των παιδιών είναι διαρκής. Ξεκινά από την αρχή της ζωής τους και διαχέει την καθημερινή μας επαφή κι επικοινωνία μαζί τους.
Αν θέλετε να ενισχύσετε την αυτοπεποίθηση των παιδιών σας, μερικές ουσιαστικές συμβουλές είναι οι ακόλουθες:

• Βοηθήστε τα να γνωρίσουν καλά τον εαυτό τους και να τον αποδεχτούν

• Παρακινήστε τα να ανακαλύψουν τα ιδιαίτερα ταλέντα και τις ικανότητές τους

• Επαινέστε τα για όσα καταφέρνουν

• Θέστε μικρούς, ρεαλιστικούς στόχους

• Ενθαρρύνετε τα ώστε να τα καταφέρουν αξιοποιώντας τις δικές τους δυνατότητες

• Δώστε τους ευκαιρίες να αισθάνονται χρήσιμα. Μοιράστε αρμοδιότητες

• Δείξτε ανοχή στα λάθη τους, διατηρήστε όμως παράλληλα τα όρια που έχετε θέσει

• Αντιμετωπίστε με χιούμορ τις κακές τους στιγμές. Συμπαρασταθείτε στις αποτυχίες τους

• Αποφύγετε να κριτικάρετε αρνητικά τις απόψεις τους

• Συζητήστε μαζί τους, χωρίς να προσπαθείτε να επιβάλλετε τις δικές σας απόψεις

• Χαρακτηρίστε τη συμπεριφορά τους κι όχι τα ίδια (μην πείτε «είσαι ενοχλητικός», αλλά «αυτό που κάνεις είναι ενοχλητικό»)

• Δώστε τους πληροφορίες κι εμπειρίες για τον κόσμο που τα περιβάλλει

• Μην αφήσετε να ανακαλύψουν τον κόσμο χωρίς συναισθηματική θωράκιση. Χαρίστε τους τη βεβαιότητα πως θα είστε κοντά τους, όταν σας χρειαστούν. Απομακρυνθείτε όταν δεν σας χρειάζονται

• Μην έχετε υπερβολικές φιλοδοξίες, αλλά και μην τα υποτιμάτε

• Μην υποκινείτε τον ανταγωνισμό ανάμεσα στα παιδιά. Αποφύγετε τις ετικέτες (αργός, αναβλητικός, τεμπέλης, επιπόλαιος κλπ)

• Φερθείτε τους με σεβασμό. Βοηθήστε ν’ αναπτύξουν αξιοπρεπή συμπεριφορά

Αυτοπεποίθηση και σχολικές επιδόσεις
Αυτό που πρέπει να γνωρίζουμε είναι πως κάθε παιδί έχει τον προσωπικό του ρυθμό να μαθαίνει. Η σύγκριση δεν γίνεται ποτέ μεταξύ δυο παιδιών, αλλά ανάμεσα στην ικανότητα που είχε το παιδί στο παρελθόν και σ’ αυτήν που έχει τώρα κατακτήσει. Εμπλουτίζοντας το περιβάλλον του με ερεθίσματα που μπορεί να αφομοιώσει, του επιτρέπουμε να μαθαίνει με τον δικό του τρόπο, μέσα από δραστηριότητες που το ελκύουν κι έχουν νόημα γι’ αυτό.
Στη διαδικασία απόκτησης στέρεης γνώσης, θα κάνει λάθη και θα διδαχτεί από αυτά. Η ανακάλυψη του λάθους από το ίδιο το παιδί, είναι μια σημαντική εμπειρία που δεν πρέπει να του την στερήσουμε. Ας το καθοδηγήσουμε ώστε να εντοπίσει το λάθος του κι ας το συνοδεύσουμε διακριτικά, χωρίς επίκριση, στη διόρθωσή του.
Κυρίως όμως, ας διαφυλάξουμε την παιδικότητά του. Δεν χρειάζεται να το εκθέτουμε σε ανταγωνιστικά περιβάλλοντα, ούτε να διογκώνουμε το εγώ του. Τα παιδιά έχουν ανάγκη από παιχνίδι, γέλιο, ελεύθερο χρόνο κι επαρκείς σχέσεις με γονείς και συνομηλίκους.

Αγκαλιάστε λοιπόν το παιδί σας με αγάπη. Έπειτα, ανοίξτε την αγκαλιά σας και καμαρώστε το καθώς ανακαλύπτει τον κόσμο!

Γεωργία Λάττα
Νηπιαγωγός / ειδική παιδαγωγός / συγγραφέας